Ambitieus poelenplan als boost voor biodiversiteit - Regionaal Landschap Schelde-Durme

Poelen hadden ooit een economisch nut, bijvoorbeeld als drinkpoel voor vee. De jongste decennia hebben we hen echter minder nodig, waardoor ze steeds meer en meer uit het landschap verdwijnen. Dat is jammer, want poelen zijn van levensbelang voor amfibieën, libellen en (water)planten. Het zijn ware hotspots voor de biodiversiteit.

Het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen bestelde daarom in 2021 het Poelenplan Rodeland bij Natuurpunt Studie. Dit plan werd op 10 mei 2022 voorgesteld en brengt de actuele aanwezigheid van amfibieën in kaart op het grondgebied van Gavere, Melle en Oosterzele. Het plan is een bruikbaar instrument voor het optimaal beheer van 30 bestaande poelen. Ook worden 30 extra locaties gesuggereerd die geschikt zijn om nieuwe poelen aan te leggen. Regionaal Landschap Schelde-Durme zal meewerken aan het aanleggen en herstellen van poelen op het grondgebied van Melle.

Bijzondere amfibiesoorten

In opdracht van het provinciebestuur onderzocht Natuurpunt Studie in 2021 30 bestaande poelen in Gavere, Melle en Oosterzele, binnen de perimeter van het landschapsproject Rodeland. In totaal werden zeven soorten amfibieën vastgesteld: alpenwatersalamander, vinpootsalamander, kleine watersalamander, gewone pad, bruine kikker, bastaardkikker en de exotische meerkikker. Vooral de talrijke aanwezigheid van de vinpootsalamander is positief. Dit is een belangrijke soort voor de provincie Oost-Vlaanderen. Voor de kleine watersalamander worden heel wat initiatieven genomen om het leefgebied van deze soort te versterken. Dit is immers een ambassadeursoort voor intacte kleinschalige landschappen met een hoge dichtheid aan houtkanten, knotwilgenrijen, struweelbosjes, rommelhoekjes, hooilanden en poelen.

Een poel is een ondiepe omsloten kom in het landschap met stilstaand oppervlaktewater. Poelen brengen variatie in een terrein, hetgeen verscheidenheid aan planten- en diersoorten oplevert. Net als knotrijen zijn poelen typische elementen in het Oost-Vlaamse landschap. Ook al nemen poelen maar een kleine oppervlakte in, toch verdwijnen ze uit ons landschap.

30 nieuwe poelen

Riet Gillis, gedeputeerde bij Provincie Oost-Vlaanderen, bevoegd voor Natuur: “De komende 4 tot 5 jaar willen we nog 30 nieuwe poelen uitgraven. Voor de kleine watersalamander worden al heel wat initiatieven genomen om het leefgebied van deze soort te versterken. Dit is immers een ambassadeursoort. De bedoeling is dat we corridors maken tussen de leefgebieden in de Makegemse bossen, het Gentbos, Aalmoesenijebos, Betsbergbos en het Blauw Kasteel in de valleigebieden van Molenbeek, Driesbeek en Gondebeek en zo het leefgebied en de migratie bevorderen."

Naast de aanleg van nieuwe poelen, is ook het goed onderhoud ervan essentieel. Zonder goed beheer groeit een poel vanzelf weer dicht, een ramp voor de aanwezige planten- en diersoorten.

Regionaal Landschap Schelde-Durme zal meewerken aan het aanleggen en herstellen van poelen op het grondgebied van Melle. Dit najaar staat alvast de aanleg van één nieuwe poel in de Gondebeekvallei op de planning, en dit in samenwerking met Natuurpunt Oosterzele en gemeente Melle.

Merelbeke als voorbeeld

De drie gemeenten uit deze studie, Gavere, Melle en Oosterzele, maken net als buurgemeente Merelbeke, deel uit van Rodeland. Dit is een landschapsproject met 20 samenwerkende partners, waaronder Provincie Oost-Vlaanderen. Eén van de 14 doelstellingen van het Rodelandproject is het uitwerken van maatregelen voor het herstel, behoud, versterking en uitbreiding van de leefgebieden van Europees beschermde soorten.

Reeds in 2005 liet het lokaal bestuur van Merelbeke een ambitieus poelenplan voor hun grondgebied opmaken. Sindsdien zijn in Merelbeke 63 nieuwe poelen aangelegd en zijn de salamanderpopulaties er sterk op vooruit gegaan. Het grootste succes werd geboekt met de kamsalamander: deze soort werd in 2004 slechts in drie poelen (en in lage aantallen) aangetroffen. In 2021 werd deze Rode Lijst?soort in maar liefst 16 poelen aangetroffen en ook het aantal exemplaren dat in elk van deze locaties werd geregistreerd, is aanzienlijk toegenomen.

Voor het provinciebestuur Oost?Vlaanderen is het Merelbeekse poelenplan een succesvol voorbeeld dat absoluut navolging verdiende. Met haar gebiedsgericht natuurbeleid zet de Provincie o.a. in op het stimuleren van biodiversiteit, het beschermen van provinciaal prioritaire soorten, het creëren van natuurverbindingen, het creëren van klimaatbuffers zoals bos en natte natuur.

Lees meer over onze werking rond poelen