Wat?

Het biodivers, klimaatadaptief, avontuurlijk en waar mogelijk ontharden en herinrichten van terreinen van jeugdbewegingen.

Waar?

Centrum van Zwijndrecht: Jeugdterrein van KSA Vlaamse Kerels Zwijndrecht, Richard Orlentstraat 43, 2070 Zwijndrecht

Partners?

Platteland Plus Project van VLM en Provincie Antwerpen, met als partners Regionaal Landschap De voorkempen, Regionaal Landschap Rivierenland, Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, Chirojeugd Vlaanderen, KLJ en Groene Kring vzw, KSA Nationaal.

Status?

De uitvoering is afgerond.

Het project Groenkapoen

De laatste jaren is de klimaatverandering geen ver-van-mijn-bed-show meer, denk maar aan extreme wateroverlast en langdurige droogte. Elke mogelijkheid om te ontharden en water lokaal te infiltreren moet zoveel mogelijk benut worden. De open ruimte in provincie Antwerpen is sterk versnipperd en staat sterk onder druk: het verbinden van open ruimte via groene stapstenen in dorpen vormt een uitdaging. Deze groen(blauwe) netwerken verhogen de leefbaarheid en maken de omgeving klimaatbestendig voor de toekomst. We zien een opportuniteit in de vele terreinen van jeugdbewegingen om die functie als stapsteen te vervullen. Door deze terreinen natuurlijker in te richten kan men er inzetten op biodiversiteit, klimaatadaptatie, ontharding en natuurbeleving. De klimaatmarsen tonen bovendien aan dat het draagvlak bij de jeugd groot is.

De hoofddoelstelling van project Groenkapoen is het biodivers en klimaatadaptief inrichten van jeugdterreinen om zo natuurbeleving en concrete klimaatactie bij jeugdbewegingen te stimuleren. Deze hoofdoelstelling willen we op twee niveaus concretiseren:

De geselecteerde jeugdbewegingen van projectidee tot realisatie en beheer begeleiden in hun vergroeningstraject.
Vlaamse jeugdbewegingen inspireren om met een concreet vergroeningspakket zelf aan de slag te gaan op hun terreinen.

Met het project Groenkapoen krijgen jeugdbewegingen een instrument in handen om woorden om te zetten naar daden en zelf te werken aan het klimaat in hun eigen leefwereld. Samen bouwen aan een klimaatrobuust jeugdbewegingsterrein wordt het uithangbord van dit project.

Groenkapoen is een samenwerking tussen de Antwerpse Regionale Landschappen. Elk van deze Regionale Landschappen zal met één jeugdbeweging samenwerken om hun terreinen op te waarderen op vlak van biodiversiteit, klimaatadaptatie, ontharding en natuurbeleving. Regionaal Landschap Schelde-Durme gaat de samenwerking aan met KSA Vlaamse Kerels in Zwijndrecht.

KSA Vlaamse Kerels in Zwijndrecht

Het terrein van KSA Vlaamse Kerels Zwijndrecht ligt in het centrum van Zwijndrecht, bij het kerkhof en het gemeentepark en omringd door trage wegen, voetbalterreinen en een commerciële fruitboomgaard. Het terrein is een eenvoudig vlak voetbalveld van 8000m².

De KSA zal in 2022 een klein nieuwbouwlokaal toevoegen en wenst via het project Groenkapoen de doelstellingen rond klimaatadaptatie en speelnatuur meteen mee te integreren bij de bouw van dit lokaal. Een wadi om het regenwater op te vangen, een speelheuvel en klauterelementen, een biodivers speelbosje als buffer met de boomgaard, ... zijn allemaal mogelijk.

Het terrein ligt in de projectzone van het project “Poldertuin” van VLM in samenwerking met Regionaal Landschap Schelde-Durme en gemeente Zwijndrecht (lees hier meer over dit project). Het doel is om te komen tot een uniek aaneengesloten parkgebied en de verschillende losse elementen met elkaar te verbinden zodat kwaliteitsvolle natuurbeleving en natuurrecreatie mogelijk wordt. De middelen van het project Poldertuin worden ingezet op eigendommen van de gemeente en niet bij de KSA. Via het project Groenkapoen kunnen beiden projecten elkaar versterken. Door te investeren in concrete groenrealisaties op het terrein van de KSA wordt niet enkel hun jeugdwerking versterkt maar ook het overkoepelende groen- en speelweefsel in Zwijndrecht.

April 2024: Werken voor natuurlijke speelstek voor KSA Zwijndrecht afgerond

In de Paasvakantie werden de werken van de herinrichting afgerond. De kale grasvlakte van 8000m² werd recreatief en ecologisch ingericht met een wadi om het regenwater op te vangen, een speelheuvel met klauterelementen om reliëf te creëren en een speelbos als buffer met de omgeving. De speelheuvel werd bovendien ingezaaid met wilde bloemen, streekeigen hagen en hoogstambomen voor schaduw, variatie en verkoeling. Tot slot verbindt een wandellus het terrein - dat eveneens toegankelijk is voor buurtbewoners - met de nabije geboorteboomgaard, het gemeentepark en de begraafplaats. Een win-win voor KSA Zwijndrecht, buurtbewoners en natuur!

Februari 2024: Plantactie met leden als eerste stap in de herinrichting

Als eerste stap in de herinrichting plantten zaterdag 3 februari 2024 een 100-tal leden samen met de leiding een 480 stuks plantgoed. Het geheel zal uitgroeien tot een eerste speelbosje op het terrein. Daarnaast plantte Kiemkracht een 10-tal streekeigen hoogstambomen. Deze zullen uitgroeien tot toekomstige schaduwbomen.

In het voorjaar start RLSD met de aanleg van een infiltratiezone, speelaanleidingen en een nieuwe speelheuvel. Zo kunnen kinderen nu en in de toekomst onbezorgd buiten spelen in een groene omgeving.

Participatie: wat zijn de noden, wensen en dromen van de buurt?

Het project KSA Zwijndrecht doorliep een participatietraject. Zo'n traject polst naar de noden, wensen en dromen van de betrokken partijen zoals de jeugdbeweging zelf, buurtbewoners en scholen uit de omgeving etc. De input die tijdens deze participatiemomenten wordt gegeven nemen we mee in het ontwerp en de plannen voor de herinrichting van de jeugdterreinen.

Het participatietraject met de KSA ging reeds van start bij het project Poldertuin. Het was dankzij het intensieve traject in dit project dat de leiding van de KSA besliste om actief mee te stappen in het project Groenkapoen.

Februari 2022: Kick off

Op 19 februari 2022 vond een echte "kick off" plaats. De volledige KSA-groep (leden van alle leeftijdsgroepen en leiding) konden gebruik maken van hun eigen terrein én de naastgelegen terreinen in de Poldertuin. Terwijl ze spelen en ravotten proberen we in kaart te brengen welke elementen er kunnen helpen om de creativiteit en de activiteiten van de groep te versterken. Daarnaast was er een brainstorm en werden er vanuit elke leeftijdsgroep ideeën gegeven over de invulling van de terreinen.

Juni 2021: Input van brede publiek tijdens Boomgaarddag

Op 26 juni 2021 vond de Boomgaarddag plaats in de Gemeentelijke hoogstamboomgaard in Zwijndrecht. Tijdens deze Boomgaarddag kon het brede publiek input geven. Het leverde interessante informatie op waarmee we verder aan de slag konden.

Op 24 juli 2021 vond een Expertendag plaats. De goed voorbereide delegatie van de KSA toonde hun engagement om van het jeugdterrein een klimaatrobuust terrein te maken.

April 2021: Kinderen aan de slag als ontwerper

Met een picknick onder de bloesems en een ontwerpsessie gaven de kinderen uit het derde leerjaar van Vrije Basisschool De Krinkel op dinsdag 27 april 2021 het startschot voor een participatietraject.

De leerlingen traden die dag als ervaringsdeskundigen op en leidden de landschapsontwerpers van Regionaal Landschap Schelde-Durme rond in wat ook hun toekomstig speelpark moet worden. Daarna gingen ze zelf aan de slag als ontwerper en deelden ze hun ideeën met de groep en de partners. De kinderen gingen in kleine groepen aan de slag en werden uitgedaagd om keuzes te maken. Door middel van overleg en discussie kwamen ze tot hun ideale ontwerpen voor de nieuwe jeugdterreinen en de Poldertuin. Daarnaast werkten ze een ganse week aan de opdracht ‘herinrichting van de poldertuin' en gingen aan de slag met maquettes. Dit leverde prachtige resultaten op en zeer veel input voor onze ontwerpers.

Het ontwerp en fondsenwerving

Na dit intensieve participatie traject kon ons Regionaal Landschap een eerste voorontwerp maken. De KSA groep bezorgde ons hun feedback en het ontwerp werd gefnaliseerd.

De volgende stap was op zoek gaan naar extra financieringsbronnen om deze herinrichting van de terreinen financieel mee te ondersteunen. De KSA ging zelf op zoek en deed beroep op het Streekfonds Oost-Vlaanderen, waar ze hun project indienden. Via crowdfunding haalden ze 5 200 euro op via giften, Streekfonds Oost-Vlaanderen deed daar nog eens 5 000 euro bovenop (bekijk hier de inzending en de giften). Dit is een mooi bedrag dat klaar staat voor de uitvoering van de geplande werken. KSA Zwijndrecht toont hiermee ook het grote enthousiasme en financiële verantwoordelijkheid voor het project Groenkapoen.

Bekijk hier het ontwerp

Groenkapoen: KSA Zwijndrecht