Koolstoflandbouw of carbon farming is een verzamelterm voor alle praktijken die zorgen voor extra koolstofopslag in de bodem of in houtige biomassa bij de landbouwvoering. Dit intussen afgesloten project focuste op opslag via de aanplanting van struiken en bomen op of langs velden en weiland. De winst was tweeledig: koolstof capteren in wortels en opgaand hout, en boeren ervoor compenseren via een verdienmodel. Met dit pilootproject samen met Bos+ bereikten we vier landbouwers in de Vlaamse Ardennen. Per ton vastgelegde CO2 krijgen landbouwers bij aanplant, na vijf en tien jaar een premie. Die is afkomstig van CO2-compensaties van wakkere burgers en geëngageerde bedrijven op het Treecological-platform. Het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) zorgde voor de wetenschappelijke onderbouwing.
Koolstof opslaan via boslandbouw
Boslandbouw (in het Engels: agroforestry) is een landbouwsysteem waar bomen en/of struiken gecombineerd worden met gewassen of het weiden van vee op eenzelfde perceel. Bij een goed werkend boslandbouwsysteem hebben beide een neutrale of positieve invloed op elkaar. Ook hoogstamboomgaarden, houtkanten en bomenrijen langsheen landbouwpercelen zijn een vorm van boslandbouw.
Bomen en struiken bij landbouwpercelen leveren heel wat ecosysteemdiensten die bijdragen tot een klimaatrobuust landschap: ze verhogen het waterbergend vermogen van de bodem en de bodemvruchtbaarheid, het zijn dragers van biodiversiteit, ze doen aan luchtzuivering… en bovendien leggen ze koolstof vast. Dit doen ze enerzijds door koolstof op te slaan in hun bovengrondse en ondergrondse biomassa, anderzijds zorgt onder meer de jaarlijkse bladval voor een stijging van het bodemkoolstofgehalte. Voor deze bewezen ‘diensten’ aan de maatschappij bieden we de landbouwer een vergoeding aan.
Bomen en struiken in het landbouwlandschap
Bomen en struiken waren vroeger (grofweg voor de Tweede Wereldoorlog) alom aanwezig in het Vlaamse landbouwlandschap. Hagen werden gebruikt om vee binnen de weide te houden, houtkanten en knotbomen leverden brand –en geriefhout en ieder jaar werd er fruit geoogst van de boomgaarden.
Bomen en struiken in een landbouwlandschap waren dus een win-win! Deze toepassingen zijn grotendeels in onbruik geraakt waardoor ze op grote schaal uit het landschap verdwenen en daarbij ook hun functies voor mens, plant, dier, bodem en klimaat. Stilaan keert deze trend en zijn meer en meer landbouwers en grondeigenaars zich daarvan bewust.
Bomen en struiken vragen van de boer een investering, niet alleen voor de aanplant maar ook voor het beheer. Bovendien leiden ze vaak tot verlies van opbrengsten doordat ze schaduw werpen en ruimte innemen. Dit project wil landbouwers daarom niet enkel ondersteunen bij de aanplant maar ook compenseren voor hun opbrengstverlies.
Koolstof meten
Voor het project wordt berekend hoeveel koolstof er wordt opgeslagen op de landbouwpercelen. Hiervoor wordt kennis gebruikt uit literatuurstudies, veldmetingen en simulaties met behulp van de koolstofrekenmodule CARAT (CARbon Agroforestry Tool).
De vastgelegde koolstof zal gemonitord worden op jaar 5 en jaar 10 na aanplant om de effectieve evolutie in koolstofstock van deze percelen nauwkeurig op te volgen en toekomstige inschattingen verder te verbeteren. Zo zal deze bestaande tool dankzij dit project verder op punt gesteld worden. Meer weten? Klik dan hier.
Koolstof compenseren als bedrijf of particulier
Wil jij je CO2-uitstoot compenseren en je steentje bijdragen aan meer bomen en struiken in het Vlaams landbouwlandschap? Dat kan via dit project. Jouw compensatie wordt geïnvesteerd in de ondersteuning van landbouwers die meer bomen en struiken willen aanplanten en beheren op hun percelen.
