Raakzaam vzw is een zorgaanbieder in het Waasland, Belsele, Sint-Niklaas centrum en Stekene. Op site Patershoek te Belsele wonen cliënten met fysieke en mentale ondersteuningsnoden. De site wordt in de komende periode opnieuw opgebouwd. Hier zullen een 45-tal cliënten kunnen wonen en dagbesteding volgen. Uniek is de paardenwerking van Raakzaam als onderdeel van een zinvolle daginvulling. In 2025 beschikt Raakzaam over een nieuw op maat gebouwd hippocentrum. Zo kunnen mensen met een ondersteuningsvraag die niet in reguliere maneges terecht kunnen op een aangename en aangepaste manier genieten van alle facetten rond het paard.
Centraal in dit project staat de omgeving van het nieuwe hippocentrum: de huidige paardenweides, het nieuw aangekocht weiland en de aanpalende snoezeltuin, aangelegd begin 2004. De snoezeltuin is een vaste waarde binnen de werking van Raakzaam. De tuin stimuleert de zintuigen, creeërt ontmoetingskansen in het groen en zorgt voor een natuurlijke oase achteraan het domein.
Na 20 jaar vraagt de tuin om een betere integratie tussen landschap, natuur en het hippocentrum. De weidepercelen tonen nog het typisch reliëf van bolle akkers in het Waasland. Een voormalige hoekput is verland en langs de rand zijn enkele oude knotwilgen bewaard. Langs de resterende weilanden ontbreken lijnvormige landschapselementen. Twee graslanden zijn in gebruik met wisselweides waardoor de graasdruk de vegetatie kort en schraal gehouden heeft. Hier ligt een track waar de paarden al dan niet met koets langsheen wandelen. Het nieuw verworven grasland is een hooiland met een monocultuur van hoog productieve grassen. De weilanden zijn momenteel niet toegankelijk voor cliënten. Bovendien ligt er tussen de weilanden een onverharde servitude weg die niet begaanbaar is voor rolstoelgebruikers.
Het doel van dit project is om de weides met kleine landschapselementen om te vormen tot landschappelijk geïntegreerde paardenweides die het omliggende landschap versterken en hierdoor een boost geven aan de streekeigen biodiversiteit. Door de aanleg van een toegankelijk belevingspad worden de snoezeltuin en paardenweides met elkaar verbonden. Zo brengen we dit stukje lokale natuur dichter bij de cliënten. De weilanden worden natuur- en landschapsvriendelijker ingericht met focus op biodiversiteit, klimaat, paardenwelzijn en beleving voor cliënten en bezoekers. De lijn- en puntvormige kleine landschapselementen zoals bomenrijen, heggen, struwelen, poel, solitaire schaduwbomen en kruidenrijk hooiland worden hersteld. We passen rotatiebegrazing en kruidenrijk hooilandbeheer toe. We kiezen voor streekeigen soorten met label ‘plant van hier’.
Om het open zicht op het weiland te behouden kiezen we voor een substiele afrastering met paal en stroomkoord.
Daarnaast wordt de oude hoekput hersteld tot een poel als natuurlijke drinkwatervoorziening voor de paarden en waardevolle biotoop voor amfibieën, insecten en flora.
Doorheen de site voorzien we een variatie aan paden die cliënten en bezoekers door de natuur leiden en beleving en beweging stimuleren. Door de aanleg van halfverharding op de bestaande servitude weg en track ontstaat een lusvormig rolstoeltoegankelijk pad. Doorheen het hooiland wordt een graspad gemaaid dat gericht is op de meer avontuurlijke wandelaar met belevingselementen zoals een ruime vlonder naast de poel, bankjes, picknickzones, nestschommel, natuurlijke struikentunnels en eetbare klimplanten op het hippocentrum. De snoezeltuin vormen we om tot een kleine wildernis als toegangspoort tot het omliggende landschap. Verder worden streekeigen planten, een speelheuvel en een wilgenhut toegevoegd.
Voor cliënten is de de bestaande snoezeltuin vaak de belangrijkste buitenwereld en een plek waar je kan ontsnappen aan prikkels van binnen. Doordat de site zich in een vrij verstedelijkt gebied bevindt met vooraan een drukke baan is er naast de bestaande snoezeltuin geen aansluitend stuk toegankelijk natuur waar cliënten te voet naar toe kunnen. Door de weilanden toegankelijk te maken lossen we dit probleem op én creëren we natuurbeleving op de site. Dit doen we door de weilanden en snoezeltuin te verrijken met natuurelementen, opnieuw in te richten en toegankelijk te maken voor de cliënt. Zo brengen we de natuur bij de cliënten. We willen dat er in deze buitenruimte plaats is voor zowel actieve als passieve natuurbeleving .
Met zijn allen op pad
Zowel op als naast het paard, te voet, met de rolstoel, buggy en met de fiets: het belevingspad vormt de rode draad doorheen het gebied. Het neemt je mee doorheen de verschillende stukjes natuur en moet de toegang zijn tot natuurlijke en positieve afleiding. Het buiten zijn en wandelen is een andere manier van in contact treden, wat het voor sommige mensen makkelijker maakt (Delarue et al., 2022). Het pad stimuleert om regelmatig en met plezier te bewegen: wandelen met of zonder paard, fietsen met de duofiets, buiten komen in de rolstoel of met rollator. Langs het pad is er ruimte voor rust aan het water of bij de picknickplek midden in het weiland. Momenteel lopen er jammer genoeg geen trage wegen langs de site waar het pad op kan aansluiten. Raakzaam hoop met dit project dit in de toekomst mogelijk te maken.
Door het landschapsherstel in en rond de weilanden zullen er meer diverse vogels, insecten, planten,… aanwezig zijn die de zintuigen van de cliënten kunnen prikkelen. Door de poel toegankelijk te maken met een vlonder voor cliënten kunnen we hen ook prikkelen door het water te horen, zien en voelen.
De kleine wildernis wordt een plek om te ontdekken en te beleven. We creëer een levendige tuin met rustige kleuren en geuren, de planten trekken op hun beurt weer vogels en insecten aan. Zo is er altijd iets te zien in de tuin. Hier in het groen stimuleren we interactie met natuurlijke elementen en elkaar.
Door de buitenruimte open te stellen voor de buurt haalt Raakzaam de omgeving binnen op de site. De verschillende zitplekjes langs het wandelpad en de speelheuvel zijn plaatsen voor ontmoeting. De natuur, de kleine wildernis, de bloemen, de vogels en de paarden kunnen een aanleiding zijn tot een gesprek. Daarnaast nodigt het terrein uit om activiteiten te organiseren die sociaal contact en ontmoeting kunnen stimuleren zoals een educatieve wandeling voor cliënten, familie en de buurt.