Zwaluwen

Biodiversiteit



Delen

Heb je bewoonde zwaluwnesten in, aan of rond je woning? Voorzag je nestgelegenheid voor gierzwaluwen? Dan heb je misschien recht op een subsidie.

Bekijk welke subsidies er voor jou van toepassing zijn en hoe je ze kan aanvragen.

Over dit project

Als we over ‘een zwaluw’ spreken, hebben we het meestal over een kleine zangvogel met dat typische, sikkelvormige silhouet en de gespleten, v-vormige staart. Het zijn snelle, goede vliegers, ze eten massa’s vliegende insecten, ze komen niet graag op de grond en ze overwinteren in zuidelijkere gebieden dan de onze. Zwaluwen hebben zich enorm goed aangepast aan de menselijke cultuur: van nesten aan klifkusten en in gebergten, naar (kunst)nesten aan gevels, onder dakpannen en in zandhopen op bouwwerven.

‘Eén zwaluw maakt de lente niet’, of ‘vliegen de zwaluwen laag, nadert een regenvlaag’: ze zijn het onderwerp van spreekwoorden en weersvoorspellingen. In Lokeren en Melle is er een ‘Zwaluwstraat’. Bij vissers brengen ze geluk en staan ze voor een veilige terugkeer van op zee. Zwaluwen zijn dus erg volkse vogels.

Projectinfo

Wanneer? Jaarrond

Waar? Alle steden, gemeenten en particulieren binnen ons werkingsgebied kunnen beroep doen op het advies van ons regionaal landschap.

Meer weten? Contacteer Audrey Jansseune voor meer informatie (audrey@rlsd.be)

Maar de ene zwaluw is de andere niet

‘Een zwaluw’, mag je dat wel zeggen? Natuurlijk! Maar het is zo handig om een onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende soorten. Bovendien is het helemaal niet moeilijk om ze te herkennen!

Huiszwaluw

Huiszwaluw
© Lars Soerink

‘metselaar in smoking’

Nesten vooral aan gevels en huizen

Herken je aan:

  • Gevorkte staart
  • Witte onderkant en stuit (= plekje net boven de staart)
  • Zwarte tot metaalblauwe vleugels en rug
  • Geluid

Boerenzwaluw

Boerenzwaluw
© Wesley Poelman

‘nuttige gast op het erf’

Nesten vooral in schuren en stallen op boerderijen

Herken je aan:

  • Lange, diepgevorkte staart
  • De gestalte: het is onze grootste zwaluwsoort!
  • Rode keel, kin en voorhoofd
  • Geluid

Gierzwaluw

Gierzwaluw
© Sebastien Betru

‘zomerse stadsbewoner’

De gierzwaluw is eigenlijk geen zwaluw!

Broedt in sleten, gaten en donkere holten van allerlei gebouwen.

Herken je aan:

  • Torpedovormig lichaam
  • Lange, sikkelvormige vleugels
  • Licht gevorkte staart
  • Donkerbruin
  • Lichte keelvlek
  • Geluid

Oeverzwaluw

Oeverzwaluw
© Yves Adams

‘onbekende holenbewoner’

Broedt in zelf gegraven tunnels in (rivier)oevers en in zandhopen op open terreinen in de buurt van zoet water.

Herken je aan:

  • Donker zandbruin gekleurde rug
  • De gestalte: dit is onze kleinste zwaluwsoort
  • Witte buik, onderbroken door bruine borstband
  • Geluid

Hoe kunnen we zwaluwen helpen?

Met kleine ingrepen binnen onze werking zoals kunstnesten plaatsen in de buurt van bestaande kolonies of natuurinclusieve ingrepen aan onze woningen kunnen we deze vogels een handje helpen. Hieronder vind je alvast enkele tips per zwaluwsoort. Heb je bijkomende vragen of heb je extra advies nodig? Aarzel dan niet om contact op te nemen met Audrey Jansseune: audrey@rlsd.be

Huiszwaluw

© Yves Adams

Stel dakrenovaties uit tot september.
Zo worden huiszwaluwen niet gestoord tijdens het broeden.

Plaats kunstnesten in de buurt van een bestaande zwaluwkolonie.
Zo vindt de huiszwaluw sneller de weg naar de ideale broedplek onder je dak. Huiszwaluwen broeden het liefst onder een diepe (witte) dakoversteek en een rode baksteengevel. Niet zeker of jouw gevel geschikt is? Vraag ons vrijblijvend om advies.

Voorzie buiten een modderpoel en eventueel wat stro.
Zo heeft de huiszwaluw toegang tot voldoende nestmateriaal.

Bewoonde nestjes aan jouw gevel?
Vraag tussen 1 mei en 30 juni (opgelet, verschilt van gemeente tot gemeente) een subsidie aan bij je milieudienst. Per jaar heb je recht op 25 euro voor 1 of 2 bewoonde nesten. Voor 3 tot 10 nesten is dat 37,50 euro, voor meer dan 10 nesten 50 euro en voor meer dan 25 nesten 65 euro per jaar. 

Boerenzwaluw

© Brian Eager

Maak je stallen aantrekkelijker.
Breng latjes of broedplankjes aan op plaatsen waar marters of poezen niet bij kunnen.

Denk in april en mei aan een modderpoel.
Een nat karrenspoor volstaat al.

Plaats een kunstnest in een permanent geopende schuur of loods.
Zo kunnen boerenzwaluwen makkelijker nestelen.

Vraag een subsidie aan bij de milieudienst.
De tarieven zijn dezelfde als bij bewoonde nesten van huiszwaluwen.

Gierzwaluw

© Jeroen Mentens

Stel verbouwingswerken uit tot juli.
Zo kunnen gierzwaluwen ongestoord voor hun kroost zorgen.

Voorzie een kleine opening (4 x 7 cm) in je dakgootbekisting.
Mogelijk voorziet jouw gemeente een eenmalige subsidie tot 50 euro.

Hang een gierzwaluwkast.
Er bestaan meer dan 10 soorten modellen. Vraag ons vrijblijvend om advies. Mogelijk voorziet jouw gemeente een eenmalige subsidie tot 50 euro. 

Werk een discrete inbouwsteen in bij renovatie of nieuwbouw.
Het kost de architect geen moeite en je ziet het nauwelijks. Mogelijk voorziet jouw gemeente een eenmalige subsidie. 

Subsidies voor zwaluwnesten

In bijna al onze aangesloten gemeenten geldt een subsidiereglement voor zwaluwnesten. Klik in de lijst hieronder op jouw gemeente voor het subsidiereglement en de subsidiebedragen per soort (huiszwaluw, boerenzwaluw of gierzwaluw).

Plan je werkzaamheden in de buurt van zwaluwnesten? Denk aan het soortenbesluit!

Zwaluwen zijn in Vlaanderen beschermd volgens het soortenbesluit. Dit besluit omvat de wettelijke bepalingen inzake soortenbescherming en verbiedt het opzettelijk vernielen, beschadigen of wegnemen van de nesten van beschermde vogelsoorten of de voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van andere beschermde diersoorten dan vogels.

Als er werkzaamheden moeten gebeuren die zwaluwnesten verstoren, moet de verantwoordelijke voor de werkzaamheden een afwijking op het soortenbesluit aanvragen en verkrijgen via dit formulier. Regionaal Landschap Schelde-Durme kan inhoudelijk ondersteuning bieden bij het invullen van dit formulier. Er wordt sterk aangeraden geen werkzaamheden tijdens het broedseizoen te doen, en dus niet tussen 1 april en 30 september.

Ter compensatie van het verwijderen van nesten door sloop kunnen (1) bepaalde natuurinclusieve inrichtingen in de nieuwe bouwplannen voorzien worden om de aanwezige zwaluwkolonie te behouden. Is dit niet (meer) mogelijk, kan ook (2) kunstnestenvoorzieningen in de directe omgeving van het nieuwe gebouw geplaatst worden. Deze compensatie moet voor het volgende broedseizoen in orde zijn.

Kunstnesten voor zwaluwen

© RLSD
© RLSD

De kunstnesten die we plaatsen worden stuk voor stuk met de hand gemaakt. Paul Depredomme uit Aalter is de architect van hun unieke samenstelling. Hij deed er jaren over om het productieproces te perfectioneren. Hij leidde enkele mensen van Dagactiviteitencentrum De Loft (Dendermonde) op. Intussen zijn zijzelf specialisten in het vak. 

Wie kunstnesten wil maken moet oog hebben voor detail. Zwaluwen blijken kieskeurige vogels te zijn. "Zwaluwen nestelen zich enkel in kunstnesten die er natuurlijk uitzien en natuurlijk ruiken. Dus maken we de nestjes oneffen met onze vingertoppen en eens uitgedroogd smeren we ze in met aarde", verklappen ze in De Loft. "De afgewerkte nesten bevestigen we aan witte plankjes want zwaluwen hebben een uitgesproken voorkeur voor witte dakgoten."

De Loft maakt drie weerbestendige modellen:

  • volledige nesten voor huiszwaluwen
  • volledige nesten voor boerenzwaluwen
  • casconestjes voor beiden (halve nesten die als hoefijzers op muren worden bevestigd, ze bieden de vogels een fundering)
© RLSD
© RLSD

Educatief materiaal

Praktische folder

Hoe meer je leest en weet over de zwaluwen des te meer je in verwondering (en bewondering!) raakt voor deze fascinerende vogels. De huiszwaluw en de boerenzwaluw - de twee algemeenste zwaluwsoorten in onze streek - komen er in aan bod. Meer aandacht voor deze twee soorten is niet overbodig want ze staan onder druk. Gelukkig kunnen kleine maatregelen een wereld van verschil maken. En dat is niet alleen specialistenwerk, ieder van ons kan helpen. Je leest er alles over in deze brochure.

Download de brochure

Educatief pakket voor scholen

Een wereldreiziger. Een metselaar. Een insectenbestrijder. Een bedreigde diersoort. Er is zoveel te vertellen over huis- en boerenzwaluwen! Via handige lesbladen voor zowel leerlingen als leerkrachten leren kinderen van de eerste, tweede en derde graad lager onderwijs op een speelse manier heel wat bij. Je mag ze gratis gebruiken. Veel plezier!

 

Naar de educatieve pakketten

Voorbeeldproject

De Sint-Jozefkliniek in Bornem liet in zijn gevel maar liefst 20 inbouwstenen voor gierzwaluwen verwerken. Het was voor het bureau AAPROG Architecten de eerste keer dat ze zo'n vraag kregen.

Is het moeilijk om de inbouwstenen in de plannen te verwerken?

Griet Van den Berghe (ingenieur- architect): "Integendeel, het procedé bleek heel eenvoudig. De inbouwstenen horen hoog in de gevel geplaatst te worden waardoor er geen binnenruimte verloren gaat. Eigenlijk moesten we enkel rekening houden met de dikte van de isolatie en de dakrand. Het resultaat oogt bovendien strak en discreet. Ik kan dan ook geen enkele reden bedenken om het niet te doen. We zien zeker mogelijkheden voor andere projecten zoals zorgcentra en scholen. Want zwaluwen brengen leven in de brouwerij."

© Regionale Landschappen
© Regionale Landschappen

Waarom investeerde het ziekenhuis in 20 inbouwstenen?

Carline De Cauwer (Sint-Jozefkliniek): "Robbert Schepers, medewerker van Regionaal Landschap Schelde-Durme, had gehoord over onze verbouwplannen en bracht de gierzwaluwen onder de aandacht van onze bouwheren. De verbouwingen zouden sowieso gebeuren met oog voor de omgeving en een minimale belasting op het milieu. Maar dat we ook echt iets konden doen voor de natuur beseften we niet. Toen bleek dat er geen technische bezwaren waren tegen de inbouwstenen hebben we geen moment geaarzeld."

Misschien vind je dit ook interessant:

Naar al onze projecten
© Wesley Poelman
Contacteer ons
© Miles Burke